Korku, kişilerin deneyimlemeyi tercih etmediği yaşantılardandır. Uçakta seyahat ederken, yüksek bir binanın asansörüne binerken, gece ışıklar kesildiğinde uykudan uyanırken, kalp atışlarınızın hızlandığını, terleme, titreme gibi belirtiler yaşadığınızı, aklınızdan “ya kötü birşey olursa” gibi düşünceler geçtiğini farkediyorsanız, korku ile karşı karşıya kalmışsınız demektir. Üstüne üstlük, başkaları sizin korkularınızı hafife aldıklarında ya da anlamsız bulduklarında, öfkelenebilir, kızabilir hatta alınabilirsiniz, çünkü sizin için oldukça ciddi ve olumsuz yaşantılardır. Aynı durum çocuğunuz korku yaşadığı anda da geçerli olmakla birlikte, sizin ona nasıl bir ciddiyetle yaklaştığınızın çocuğunuzun ruhsal dünyasına etkisi büyüktür. Bu anlamda, çocuğunuzun belli bir varlığa ya da nesneye karşı korku tepkisini farkettiğinizde, onun ne hissettiğine, fiziksel tepkilerine, düşüncelerine kulak asmanız, onu korkusunun içeriği ile ilgili küçümsememeniz önemlidir.
Korkunun tanımlamasına bakıldığında, tehlike durumlarında “savaş ya da kaç” mekanizmasını tetikleyen, bu sebeple yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da işlevselliği olan doğal bir yaşantıdır. Buna göre, çocuğunuzun korkusu ya da korkuları, gelişimine uygun olup spesifik bir obje ile ilgili şiddetli ve sıklıkla oluşan bir takıntı halinde olmadığı ve kaçınma davranışları ile sonuçlanmadığı takdirde normal sayılabilir. Her ne kadar normal yaşantılar olarak görülse de çocuğunuza korkuları ile başetme becerileri ve yolları kazandırmak gerekmektedir.
Her çocuk için korkular farklılık gösterir. Gelişimsel olarak bakıldığında çocuklar, benzer dönemlerde benzer korkular yaşamaktadırlar. Örnek olarak, ebeveynlerden ayrı, yabancı biri ile aynı ortamda kalmak, yüksek ses ya da ışık ile hareket eden cisimlere maruz kalmak, karanlıkta kalmak, kan görmek veya hastaneye gitmek, hayalet ya da canavar gibi masalsı öğelere maruz kalmak çocukların yaygın ve biline korkuları arasında sayılabilir. Çocuklarda yetişkinlerden farklı olan şey, hayalgüçlerindeki imgelerin daha canlı ve hareketli olmaları ve kendilerine ait dünyada herşeyi olduğu gibi algılama eğilimleridir. Bundan dolayı korku duydukları varlık ya da nesne içerik olarak mantığa uygun olmasa da, yaşantıları oldukça gerçekçidir.
Anne-babalar korku yaşayan çocuğa nasıl davranmaları gerektiği ile ilgili endişe duymakta, zaman zaman ne yapması gerektiklerini bilmemektedirler. Aslında yapılması gereken en öncelikli şey çocuğun korkusunu anladığınızı ve anlayışla karşıladığınızı gösteren empatik yaklaşımdır. “Korkacak birşey yok”, “bundan da korkulur mu” gibi ifadeler yerine “korkmuş olduğunu görüyorum”, “haklısın, korkmuş olabilirsin” gibi ifadeler empatik, karşıdakinin duygularını anlayan yaklaşım biçimi için uygundur.
Küçüklükten bu yana hissedilen temel kaygıyı önleyen, başkalarına ve kendine güvenmeyi gerekli kılan temel davranış, çocuğa hissettirilen güven duygusudur. Bu güven duygusunu vermek için aileler genellikle “ben seni korurum, “sana hiçbirşey olmaz” gibi ifadeler kullanmakta, bu yolla tüm sorumluluğu üzerlerine almakta ve çocuğa kendini koruma yollarını öğretememektedirler. Diyelim ki çocuğunuzdan bir süreliğine ayrı kalmanız gerekmekte, bu durumda çocuğu uzun süre bilgisiz bırakmak yerine anlayacağı şekilde geleceğiniz zamanı bildirmek yeterlidir. Bunun yanısıra, çocuğun korktuğu bir şeye maruz kalması durumunda, olanı açıkça anlatmak, sonuçlarının neler olabileceğini çok ayrıntıya girmeden ifade etmek yine yeterli olacaktır. Acil olaylarda, özellikle doğal afetlerde “merak etme, deprem bize hiçbirşey yapmaz” gibi emin olmadığınız bir temennide bulunmak yerine, çocuğa krizden evvel “korunmak ve seni korumak için elimizden geleni birlikte yapacağız” hatırlatması yapılması, hem çocuğun korkusunu hafifletmenize, hem de güvenlik davranışlarını öğrenmesi için onu işbirliğine dahil etmenize yardımcı olacaktır.
Orjinal adı: Fear in Young Children
Yazan: Connie Jo Smith, Ed.D.; Charlotte Hendricks
Psybot -